Jak uchronić dziecko przed skutkami rozwodu?

Dzieciom trzeba koniecznie powiedzieć o zmianie, jaka zajdzie w życiu rodziny, ale pod jednym warunkiem. Rodzice muszą być pewni swej decyzji w stu procentach. Jeśli ciągle się wahają, nie powinni wciągać maluchów w swoją szarpaninę. Duże znaczenie ma wiek dziecka. Najwcześniej można rozmawiać o rozwodzie z cztero-, pięcioletnim przedszkolakiem. Młodszym dzieciom powinno się mówić o wszystkim dopiero wtedy, gdy w domu zachodzą realne zmiany, np. tata się wyprowadza.

Najlepiej, by dziecko uzyskało podobne wyjaśnienie i od mamy, i od taty. Rozstający się małżonkowie rzadko czują się jednakowo pokrzywdzeni. Zwykle jest ktoś bardziej oszukany, zdradzony, cierpiący... Trudno wtedy zachować obiektywizm, rozmawiając z dzieckiem. Ale trzeba próbować, pamiętając, że potrzebuje mądrej rozmowy z matką i z ojcem. Nie muszą w niej uczestniczyć oboje naraz. To czasem bywa zresztą niewykonalne. Najważniejsze, żeby mieli wspólną koncepcję tego, jak to wszystko przekazać dziecku.

W pierwszej rozmowie z dzieckiem warto wyjaśnić mu, czym jest rozwód. Dokąd trzeba pójść, by go uzyskać, kto o tym decyduje, jak nazywa się i wygląda miejsce, w którym zapadają takie decyzje. Dzieci czują się pewniej, gdy usłyszą takie informacje. Groźnie brzmiące słowo i cała przykra sytuacja dają się w ten sposób oswoić, przestają być tajemnicą.

W rozmowie z dzieckiem nie należy się nawzajem obwiniać. To bardzo trudne, ponieważ zwykle ludzie rozstają się w silnych emocjach. Trzeba jednak pamiętać, że rozwód to dla dziecka wystarczająca krzywda i rodzice mają obowiązek chronić je przed niepotrzebnym cierpieniem. Każde dziecko kocha i matkę, i ojca. Jak ma się czuć, słysząc takie rzeczy?! Te słowa to ciężar ponad jego siły. Nie umie sobie z nim poradzić.

Ważne, żeby osoba, z którą dzieci zostają, nie szukała w nich powierników dla swojego cierpienia. Od tego są przyjaciele, znajomi, terapeuci - nigdy dzieci. To w dorosłych trzeba szukać wtedy wsparcia. Jedna rozmowa z dzieckiem nie wystarczy. Do tej sprawy trzeba często wracać, nawet jeśli mały rozmówca sam o nic nie pyta. Jeśli nie pyta, to nie znaczy, że nie myśli. Świadczy to raczej o jakimś poważnym problemie, którego mały czy trochę większy człowiek nie potrafi sam rozwiązać. Oczywiście takie powracające rozmowy wymagają od dorosłych ogromnego taktu i wyczucia. Nie chodzi tu przecież o żmudne wałkowanie tematu i mówienie w kółko o tym samym.

Nie ma nic złego w tym, że dziecko jest świadkiem cierpienia rodziców. Powinno widzieć, że przynajmniej jednemu z nich rozstanie nie przychodzi łatwo, że takie rozstanie to coś poważnego i bolesnego, z czym na początku trudno żyć. Dorośli także mają prawo do łez. Trzeba się przygotować na to, że podczas pierwszej rozmowy płaczem zareagują również dzieci. Wtedy należy je przytulić i pozwolić im płakać. Nie ma sensu pocieszanie i mówienie, że nic się nie stało i wszystko ułoży się świetnie. To nieprawda! Stało się przecież coś strasznego i wcale nie będzie świetnie. Dom, który stworzyliśmy dzieciom i sobie, nagle przestał istnieć. Jeśli dzieci reagują na wiadomość o rozstaniu rodziców płaczem lub złością, to dobrze, to znak, że czują się na tyle bezpieczne, by wyrażać swoje prawdziwe uczucia. Gorzej, kiedy milczą i zamykają się w sobie. Wtedy rodzina musi dać im szczególne wsparcie. O rozwodzie powinna też wiedzieć nauczycielka w przedszkolu czy szkole, niania zajmująca się maluchem w domu. Łatwiej im będzie wtedy opiekować się dzieckiem i rozumieć jego potrzeby.

Często wzajemna nienawiść przesłania rozstającym się małżonkom cały świat. Nie widzą nawet swoich dzieci. Nie umieją i nie chcą rozmawiać. To najtrudniejsza sytuacja. Ci ludzie nie zdają sobie sprawy z krzywdy, jaką wyrządzają dzieciom. Jeśli jedna ze stron jest "przytomniejsza", powinna szukać rady u psychologa zajmującego się terapią rodzinną. Warto korzystać z pomocy dużych ośrodków, gdzie można sprawdzić kwalifikacje osoby, która się nami zajmie. Rodzice powinni pamiętać o dziecku, o jego stanie emocjonalnym, zagubieniu w obecnej sytuacji, zaburzonym poczuciu bezpieczeństwa.

Osoba, która odchodzi, często wiąże się z kimś innym. Gdy tata lub mama ma nowego partnera - to ten rodzic powinien powiedzieć o tym dziecku. Rodzic zostający z dzieckiem na pewno nie przekaże tej ważnej informacji w sposób neutralny. Trzeba też pamiętać, że nadmiar informacyjnych "rewelacji" może okazać się dla małego słuchacza nie do udźwignięcia. Nie możemy mówić o wszystkim naraz. Trzeba dać dziecku szansę, by ochłonęło, dowiedziawszy się o rozstaniu rodziców. Nie wolno mówić jednym tchem: "Rozwodzimy się, wyprowadzam się jutro do mojej nowej żony/męża i będę miał(a) małego synka, czyli twojego braciszka, którego na pewno polubisz".