Jak wyznaczać granice i rozwiązywać problemy?
Psycholog dziecięcy radzi
1. Dzieci do prawidłowego rozwoju potrzebują jasno ustalonych i konsekwentnie przestrzeganych reguł, które dają im poczucie stałości i bezpieczeństwa. Pomagają one również zrozumieć zasady rządzące światem i orientować się w otaczającej rzeczywistości. Dzieci chcą je znać i rozumieć, wiedzieć czego się od nich oczekuje. Jednocześnie granice te muszą pozostawiać dziecku miejsce na swobodny rozwój, dawać możliwość uczenia się, przede wszystkim poprzez ponoszenie konsekwencji własnego zachowania i wyborów.
2. Ograniczmy używanie słowa „nie”. Warto ustalić nieliczne podstawowe zasady, które chcemy i będziemy potrafili egzekwować. Nie zawsze wymagania stawiane przez dorosłych są tak naprawdę konieczne. Ważniejsza jest natomiast konsekwencja w przestrzeganiu ważnych reguł. Jeśli coś zostało już raz ustalone, nie należy wdawać się w przeciągające się dyskusje. Dzięki temu dziecko będzie wiedziało, że zasady są „nieodwołalne” i po prostu trzeba ich przestrzegać.
3. Kiedy tylko to możliwe, podejmijcie wspólnie decyzje. Warto zacząć od spraw mało istotnych, np. którą koszulkę dziecko chce założyć (należy dać dziecku wybór z dwóch wskazanych, a nie ze wszystkich ubrań). Dzięki temu dziecko uczy się samodzielności i niezależności w podejmowaniu decyzji.
4. Zawsze bierzmy pod uwagę jego punkt widzenia. Nie jest łatwo zachować równowagę pomiędzy koniecznością ochrony a respektowaniem potrzeb i wyrażaniem odrębności przez dorastające dziecko. Jednak istotne jest, aby wciąż na nowo poznawać jego potrzeby i starać się dostosować do nich wymagania.
5. Mówmy dziecku o naszych oczekiwaniach. Zamiast narzucać niekończące się zakazy, spróbujmy zastosować podejście pozytywne, jasno określając co dziecko powinno zrobić i jakiego zachowania od niego oczekujemy. Pośrednio dajemy mu w ten sposób do zrozumienia, ze mamy do niego zaufanie i wierzymy, ze potrafi się dobrze zachowywać.
6. Wcześniej wyznaczajmy granice. W stosunku do małych dzieci warto zapowiadać im kolejne czynności: „Teraz pójdziemy na huśtawki, potem zrobimy zakupy, wrócimy do domu, umyjemy się i będziesz mógł się bawić do powrotu taty”. W stosunku do starszych warto często przypominać o naszych oczekiwaniach, ustalonych regułach i zasadach.
7. Prośmy je o pomoc. Łatwiej jest skłonić dziecko do współpracy, jeśli wyznaczymy mu niewielkie zdania do wykonania, np. żeby podczas zakupów pamiętało o kupieniu jakiegoś produktu.
8. Pomóżmy przewidywać konsekwencje. Na przykład w sytuacji niewłaściwego zachowania ukucnijmy, by moc spojrzeć dziecku w oczy i porozmawiajmy spokojnie: „Zobaczmy co się stało. Jeśli nie przestaniesz się tak zachowywać będę zmuszona zabrać Ci te zabawki na cały wieczór. Sam wybierz, co wolisz robić.”
9. Pomóżmy dziecku zrozumieć co się dzieje i znaleźć dystans, który potrzebny jest, by przyjrzeć się swojemu zachowaniu i wyciągnąć najwłaściwsze dla siebie wnioski. Należy unikać pouczania dziecka, odnośnie tego, czego ma nie robić, np. „Nie bij” oraz unikać niejasnych sformułowań, np. „Uspokój się”. Zamiast tego udzielić mu wskazówek co ma robić używając precyzyjnych wyrażeń np. „Popatrz na mnie”, „Podejdź do mnie”.
Rozwiązywanie problemów
Dzieci są zdolne rozwiązywać problemy na własną rękę. Powinny mieć możliwość wyboru i uczenia się poprzez konsekwencje jakie za nimi stoją.
Podczas wspólnego rozwiązywania problemów dzieci uczą się współpracy, odpowiedzialności, samokontroli, niezależności a jednocześnie szacunku dla drugiej osoby.
• Okaż, że rozumiesz jego potrzeby oraz nazwij przeżywane przez dziecko emocje. Wystarczy kilka słów by okazać dziecku, że rozumiemy czego ono potrzebuje. Jeśli czuje, że rozumiemy jego racje, będzie bardziej skłonne wysłuchać naszych. „Wiem, że bardzo byś chciał teraz się pobawić, to twoja ulubiona gra. Jesteś smutny, ponieważ musisz ją przerwać.”
• Opisz problem. Nie osądzaj, nie oskarżaj: „Jak zwykle głupio się upierasz, jak zawsze jesteś niegrzeczny”, lecz powiedz otwarcie na czym polega problem: „Wiem, że chcesz się teraz bawić, ale niestety jest już późno i musimy posprzątać zabawki i przygotować się do spania, żebyś jutro nie miał problemów ze wstaniem”.
• Wspólnie zastanówcie się jakie są możliwe rozwiązania. Pozwól dziecku, żeby samo znalazło wyjście z sytuacji. „Jak myślisz, czy jest jaki sposób na to żebyśmy rozwiązali nasz problem? Tak żebyśmy oboje byli zadowoleni?” Traktuj z szacunkiem wszystkie propozycje dziecka, nawet jeśli okazują się dziwaczne. Pomóż natomiast przeanalizować mu konsekwencje wynikające z każdej z nich.
• Wybierz rozwiązania, które nie sprowadzą dziecka do roli pokonanego, a następnie pozwól dziecku zdecydować, które ono chce wprowadzić w życie. „Możesz pobawić się następnego dnia zaraz po przyjściu z przedszkola albo zaraz po obiedzie pobawimy się wspólnie w naszą ulubioną grę.” Propozycja odłożenia zabawy do jutra może zostać zaakceptowana, jeśli dziecko miało możliwość jakiegoś wyboru.
• Na koniec podsumuj, co zostało ustalone i upewnij się, że dziecko dobrze wszystko zrozumiało.
Literatura:
T. Gordon „Wychowanie bez porażek”
R. MacKenzie „Kiedy pozwolić, kiedy zabronić?”
A. Faber, E. Mazlish „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”
Zadzwoń albo napisz:
- tel.: 608782558 lub 717789222
- e-mail: j.posadzy(at)educata.pl